Putinin Ukrayna işğalından sonra ABŞ və Aİ tərəfindən rus oliqarxlarına və sahibkarlarına qarşı fərdi sanksiyalar tətbiq edildikdə, bunun Kremli sarsıdacağı əsaslandırılırdı. Reallığa isə baxdıqda, bu, uğursuz oldu və hələ də rejimə qarşı çıxmaq istəyən rusları təşviq edəcək tutarlı strategiya yoxdur.
Avropa təxminən 3400, ABŞ isə 3000-dən çox rus oliqarxa sanksiya tətbiq edib.
O zaman tez-tez istifadə edilən arqumentlərdən biri bu idi ki, bu sanksiyalar, oliqarxları Putinin siyasətini dəyişməyə və hətta ona qarşı çıxmağa vadar edəcək. Bu isə göstərdi ki, bunlar hamısı sadəc xülya imiş.
“Oliqarxlar” adlandırılan şəxslərin çoxu əslində heç iş adamları deyil, Putinin iqtisadi sektorlara cavabdehlik daşıyan özbaşına seçilmiş dostları idi.
Yerdə qalan həqiqi sahibkarlar, milyarder Mixail Xodorkovskinin Putin hakimiyyətinin əvvəllərində qondarma ittihamlarla mühakimə olunduğu zaman, təhlükənin nə ola biləcəyini anladılar: onların sərvətləri, azadlıqları, hətta həyatları da Putindən asılıdır. Onların Putinin polis dövlətinə meydan oxumaq üçün sərbəst gücləri bir qırağa qalsın, heç muxtariyyətləri də yoxdur.
Yalnız iki oliqarx müharibə ilə bağlı birmənalı şəkildə narahatlığını ifadə edib. Ukraynanın qərbində anadan olan bankir Milhail Fridman işçi heyətinə yazdığı məktubda “müharibənin bitməsini” istədiyini yazıb. Sənayeçi Oleq Deripaska da eynilə sadəcə dedi ki, “Sülh çox vacibdir! Danışıqlara mümkün qədər tez başlamaq lazımdır!” Bunları isə elə də əsaslı narahatlıq kimi qeyd edə bilmərik.
Gülünc məsələ, ondadır ki, sanksiyalar, viza və səyahət qadağaları və aktivlərin müsadirəsi bu insanların çoxunu Kremldən daha da asılı vəziyyətə salıb. Onlar xaricə səyahət edə bilmirlər və sərvətlərinin qalıqları qeyri-mütənasib olaraq Rusiyadadır və qısaca, Putinin əlindədir.
Sanksiya tətbiq edən dövlətlərin heç birinin açıq-aşkar meyarları yoxdur - müharibəni açıq şəkildə pisləmək, aktivləri Ukraynaya bağışlamaq və.s sağlam əsasa sahib strategiyalar deyil.
Qərb anlamalıdır ki, bu mübarizədə qalib gəlməyin yolu, rus sahibkarlara sanksiya tətbiq etmək deyil, əksinə onların fəaliyyətinə şərait yaratmaqdır. Belə olduğu təqdirdə, Putin öz əhatəsində olmayan, xaricdə yaşayan sahibkarları özündən asılı edə bilməyəcək. Bu da öz növbəsində həmin sahibkarların Rusiyaya yekdil bir şəkildə qarşı çıxmasına şərait yaradacaq.
Əkbər Şəbəndəyev
