Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rusiyalı həmkarı Putinlə görüşü Soçidə axır ki, baş tutdu. Keçirilən görüşün məhz Türkiyənin Qərbə meyl etdiyi dövrə təsadüf etməsi də diqqətdən yayınmayıb.
Qeyd edək ki, Kreml bu proseslərin baş verdiyi dövrdə Türkiyəyə qarşı mövqeyini bildirməkdən qəti şəkildə çəkinmədi.
İsveçin NATO üzvlüyü, Ukraynanın Azov dəstəsi komandirlərinin Kiyevə qaytarılması kimi məsələlər Kreml tərəfindən qınanıldı və ABŞ ilə yaxınlaşma kimi qiymətləndirildi.
Lakin...
Türkiyənin Aİ – yə qoşulmasına maneələrin yaradılması və Kürd – terror qruplaşmalarının dəstəklənməsi kimi məsələlərin gündəmə gəlməsi, Ərdoğanın Rusiya ilə münasibət qurmaqda balanslaşdırılmış siyasətini daha da təkminləşdirməsinə gətirib çıxardı.
Ələxsus burada səbəbləri sırf bunlarla məhdudlaşdıra bilmərik. Türkiyənin bu görüşü keçirərək öz siyasi maraq dairəsində olan prosesləri müzakirə etməsi pozitiv bir məqamdır.
İndi isə Soçi görüşünün yekunlarına nəzər salaq...
Görüşün başlıca mövzusu Ukrayna müharibəsi və taxıl dəhlizi məsələsi olub. Taxıl dəhlizi məsələsində Rusiya öz mövqeyində qalaraq, Qərbə öz şərtləri çərçivəsində müqaviləni bərpa edəcəyi vurğulayıb. Hazırda isə Kreml və Ankara emal edilən taxılın Afrikaya göndərilməsi ilə bağlı razılığa gəliblər.
Danışıqlar zamanı iqtisadi əməkdaşlığa, o cümlədən milli valyutalardan istifadəyə və nüvə enerjisinin inkişafına xüsusi diqqət ayrılıb. Tərəflər Türkiyə qaz qovşağının yaradılması məqsədilə işçi qrupunun təsis olunması qərarına gəliblər. Bu da geosiyasi tarazlığı poza bilmə potensialı daşıyır.
Görüşdə eyni zamanda müdafiə nazirləri arasında iki ölkənin də ortaq maraq daşıdıqları münaqişə ocaqları da müzakirə edilib, lakin detallı açıqlama olmayıb.
Burada nəzərə almalı olduğumuz məsələ Çinin Ankaranı BRICS-də görmək istəyini məhz Soçi görüşü ərəfəsində açıqlaması idi. Bu isə baş verməsi yüksək ola biləcək ehtimallar çərçivəsində gedir. Ələxsus Türkiyə kənardan BRİCS – dəki və Aİ – dəki prosesləri izləyərək qərarını ona əsasən verə bilər. Nəticə etibarılə Aİ Türkiyənin üzvlüyünə pozitiv baxmır. Belə olduğu təqdirdə BRİCS özünü stabil bir təşkilat kimi formalaşdırsa, üzvlüyü də nəzərə almaq olar. Bu proses də Avropanı narahat edən məsələ olacaq.
Nəticə etibarı ilə isə onu qeyd etməliyik ki, bu görüşün baş verməsi çox pozitiv xarakter daşıyır. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu iki ölkənin görüşü hər zaman qlobal maraq dairəsində olub. Çoxqütblü şəraitin hakim olduğu dövrdə, Türkiyə də geri qalmayaraq öz mövqeyini göstərmiş oldu. Soçi görüşü də onu göstərdi ki, Türkiyə xarici siyasətindəki balanslaşdırılmış kursu davam etdirəcək və Rusiya ilə münasibətləri diri saxlayacaq.
Əkbər Şəbəndəyev
.jpeg)
