Ötən gün Bişkekdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin ilə görüşü artıq “3+3” formatının hər gün keçdikcə daha da reallaşacığına işarə edir. Son zamanlarda digər dörd iştirakçıdan da bu məsələ ilə bağlı müsbət siqnallar gəlir.
Məsələn, İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian bu yaxınlarda Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanla görüşündə deyib ki, Qafqazdakı prosesləri yerli aktorların və regiondakı qonşuların iştirakı ilə həll etmək olar. Nazir hesab edir ki, “3+3” formatı regional məsələlərin həlli üçün effektiv mexanizmdir.
“3+3” platforması Azərbaycan və Ermənistan arasındakı münasibətlərin bərpasından savayı, regionda qeyri-stabil münasibətlərə sahib ölkələrin münasibətlərinin bərpasına şərait yaradacaq. Buna misal olaraq İran ilə aramızda münasibətlərin bərpasını göstərə bilərik. Artıq iki ölkə arasında münasibətlərin bərpası iqtisadi və siyasi sferada öz əksini tapıb. Buna oxşar bir şəkildə Rusiya və Gürcüstan münasibətlərinin bərpasını görə bilərik. Sözsüz ki, Gürcüstan Rusiya ilə eyni platformada təmsil olunmaq istəmir. Buna əsas səbəb kimi isə Abxaziya və Cənubi Osetiyanın işğalını göstərir.
Proseslərin gedişi onu deməyə əsas verir ki, vasitəçilik məsələsində ciddi təcrübəsi olan Ankara Moskva ilə Tbilisi arasında problemlərin aradan qalxmasına kömək edəcək. Sözsüz ki, belə olduğu təqdirdə irəliləyişə ümid etmək olar.
Ermənistanın destruktiv mövqeyi
Geridə qalan ölkə isə Ermənistandır. Paşinyan qeyd edib ki, Ermənistan müəyyən müzakirələrdən sonra Tehranda "3+3" formatında növbəti görüşə hazırdır. Lakin burada qəribə bir paradiqma var. Ermənistan baş naziri nə qədər belə bəyanat versə də onun reallaşması istiqamətində hər hansı fəaliyyət göstərməyib. Əksinə, bəzi hallarda pozuculuq yolunu tutub. Ermənistan ümid edir ki, Fransanın ona dəstəyi bir mənalı olaraq onu azadlığa və Cənubi Qafqazda güclü dövlətə çevrilməsinə şərait yaradacaq. Ermənistan anlamalıdır ki, o, ciddi sərmayə yatırılması üçün çox kiçik, çox kasıb və özünü təcrid etmiş bir ölkədir. Əlavə olaraq ötən gün BMT-nin əsas məhkəmə orqanı olan Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsində Ermənistanın “Hüquqların ləğv edilməsi haqqında” Beynəlxalq Konvensiyanın tətbiqi ilə bağlı iş üzrə təqdim etdiyi müvəqqəti tədbirlərin göstərilməsi tələbi ilə bağlı açıq dinləmələr keçirilib. Haaqada Azərbaycana qarşı irqi ayrı-seçkiliyin bütün formaları tətbiq edilib.
Ermənistan anlamalıdır ki, Azərbaycanla mümkün sülh müqaviləsi bütövlükdə Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik mühitini normallaşdıracaq ki, bu da ilk növbədə məhz rəsmi İrəvanın maraqlarına və gözləntilərinə uyğundur. Halbuki, əgər müvafiq sənəd imzalanmazsa perspektivdə bölgədə yeni münaqişələrin baş verməsi qaçılmaz olacaq. Ermənistan sadəcə reallıqları qəbul etməməkdə israrcıdır. Nəticə etibarilə Ermənistan bu tarixi fürsəti dəyərləndirməməsi onun sonunu gətirəcəkdir. Ona görə də ermənilər ümid etsin ki, İrəvan höküməti öz intiharına səbəb olacaq qərarlar almayacaq.
Əkbər Novruz
