Küçələr ədəbiyyatla, onun obrazlarının ürək çırpıntıları, həyatları ilə doludur. Onları çox vaxt küçədə görərkən görməzdən gəlir, tələsdiyimiz yerlərə üz qoyuruq.
Onu bəzən küçədə, bəzən avtobusda görürəm. Qara papağının altında kül rəngli qaşları söyüd ağacı kimi başını aşağı salıb, gözlərinin içində naməlum bir qorxu yatır, burnu Pinokyonunku kimi uzun, üzündə kədərlə gülüşün qəzaya uğradığı ifadə donub, başdan-ayağa qara rəngə bürünüb.
Onu görəndə səbəbsiz üzümə təbəssüm qonur. Yanıma yaxınlaşır, 1 manat pul istəyir, özü də elə istəyir ki, istəyirəm 10 manat verəm. Enerjisi, aurası doğmadı, sanki uzaq keçmişdən gəlib bu adam. Hər dəfə danışmaq istəsəm də aradan çıxır. Bir yerdə dayanmır.
Günlərin bir günü onunla küçədə rastlaşdım. Məni görən kimi salamlaşdı, dedim, gəzək, bir çay içək. Razılaşdı. Birgə addımlayır, tez-tez danışırdıq. Onun kim olması sualı məni narahat edirdi. Axı kimdi bu insan? Niyə günlərini boş-bekar gəzərək, hər adamdan 1 manat istəməklə keçirdir. Məlum oldu ki, adı Eldardı bu kişinin. Qırıq-qırıq öz həyatından danışdı:
“Sovet vaxtı işləyirdim, qorxurdum ki, arvad pul olmayanda evə buraxmaz. Qızlarım evləndi, cibimdə kartof var, üzümü qırxdım... Necədi? Getməliyəm”.
Onun bu sözləri yarımçıq olsa da, nələrisə ifadə edirdi. Eldarı tanıyan bir adam çıxdı yolda. Onun bu hala düşməsindən danışdı. 10 il əvvəl qaranlıqda bir it qəfil üzərinə atılıb, əllərini dişləyib, sonra səs-küyə adamlar toplaşıb. Eldar kişi qorxudan kəkələməyə başlayıb, getdikcə ağlını itirib, arvadı uşağı ona kömək ola bilməyiblər. Beləcə işindən, şəxsi həyatından uzaqlaşıb. Heç kim ona kömək etməyib. Travma onun gələcək həyatını işğal edib.
Onunla günəşli bir gündə gəzirdik. Pencəyindən çıxartdığı kartofları mənə göstərdi. “Gedib qızardacam, yeyəcəm”. Çay içməyə getdik. Beş dəqiqə otura bildi. O müddətdə az qalırdı ürəyi partlasın. Bir yerdə dayanmaq onluq deyildi. Onu tanıyan adam da deyirdi ki, o bütün günü gəzir. Ona elə gəlir ki, dayansa öləcək.
Onu fransalı aktyor Pyer Rişarada bənzədirəm. Sanki Pyer bütün şöhrətindən vaz keçib və dərviş yoluna düşüb həqiqəti axtarır.
Son vaxtlar isə yağlı əppək olub göylərə çıxıb. Görən, eşidən yoxdu Eldarı. Mən isə onu görmək istəyirəm. Gözlərinə baxıb həyata üsyan etmək istəyirəm. O isə yoxdur, bəlkə də, çox uzaqlara, heç kimin bilmədiyi yerlərə gedib, anlaşılmaz, gözəgörünməz həyatını oralarda davam etdirir. O, yəqin, başqa bir yerlərdə dilənir. Həyatı, taleyi ilə barışıq şəkildə əllərini insanlara açaraq dilənir.
Mən onun yaşadıqlarını anlamağa çalışıram. O isə yoxdur. Onu tapmaq artıq çox çətindir. O, ümidlərinin bitdiyi, çarəsizliyinin başladığı yerlərə gedib çıxacaq və bir gün anlayacaq ki, həyatda yalnız özü ilə insan yola gedə bilir, özündən başqa heç kim sənə yar deyil. Çıxıb getmək də bəhanə deyil, çıxıb gediləsi yer yoxdur. Çünki insan özünə bağlanmış bir həbsxanadır.
İndi özümü çox pis hiss edirəm. Həmişə beləyəm. Ta uşaqlıqdan. Biri yoxa çıxanda özümü pis hiss edirəm. Nə qədər edirəm, özümə gələ bilmirəm. Dostlarla görüşürəm. Fikrim Eldar kişinin yanında qalır. Onun “1 manatın olmaz” sözləri gəlir gözlərimin qabağına. Əhvalım korlanır. Siqareti siqaretə calayıram. Hər yerdə Eldar kişinin xatirələri dolaşır. O xatirələri qovmaq üçün qızımla oynayıram. Bir az keçir, qızım Eldar kişiyə çevrilir və məndən pul istəyir. Arvadımla söhbət edirəm, fikrim yenə qarışır. O isə məndən inciyir. Səbəbini bilmədiyi üçün məni laqeydliklə günahlandırır. Tək Eldar kişi ilə bağlı deyil bu xasiyyətim. Hansısa tanımadığım bir adam yolda mənə rast gəlsə, nəsə istəsə və mən də onu yerinə yetirə bilməsəm, bütün günü o adamı unutmuram.
İndi də Eldar dayını unuda bilmirəm. Yadımdan çıxmır. Hərdən fikirləşirəm ki, bəlkə də, o, mənim gözümə görünüb. Yox axı. Birlikdə şəklimiz də var. Eldar kişi, həqiqətən də, var. Amma haradadır? Haradasan, Eldar dayı? Çay içək? Eldar dayı?! Ay Eldar dayı!