Qazaxın qaytarılan 4 kəndi Yaxın Şərq və Cənubi Asiya regionlarını əhatə edən məqalələri ilə məşhur olan The GulfObserver nəşrində işıqlandırılıb.
Ednews xəbər verir ki, tarixi hadisə ilə bağlı saytın baş redaktoru Fatimə Tuz Zəhra öz fikirlərini bölüşüb:
"Aprelin 19-da Azərbaycan və Ermənistan arasında Qazax rayonunun 4 kəndinin Azərbaycana qaytarılması ilə bağlı mühüm razılaşma əldə olunub. Bu, delimitasiya prosesinin ilkin mərhələsində həlledici addımdır, çünki hər iki tərəf Sovet İttifaqının ləğvi zamanı mövcud olan qanuni əsaslandırılmış respublikalararası sərhəd əsasında konkret yaşayış məntəqələri arasında birbaşa sərhədin ayrı-ayrı hissələrinin yaradılması barədə razılığa gəliblər. .
Bu kəndlərin – Bağanis (Ermənistan) Bağanis Ayrıma (Azərbaycan), Voskepar (Ermənistan) Aşağı Əskipara (Azərbaycan), Kirants (Ermənistan) Xeyrimliyə (Azərbaycan) və Berkaber (Ermənistan) Qızılhacılıya (Azərbaycan) geri qaytarılıb. səbirsizliklə gözlənilirdi. Bu inkişaf Ermənistan və Azərbaycan arasında onilliklər ərzində davam edən gərginliyin azaldılmasında, iki xalq arasında etimadın möhkəmləndirilməsi tədbirlərinin gücləndirilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qeyd edək ki, bu nailiyyət heç bir atəş açılmadan əldə edilib ki, bu da davam edən prosesdə nəzərəçarpacaq sülh mərhələsinin keçdiyini, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi istiqamətində mühüm addımların atılması və Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılması və regional sabitliyin təmin edilməsi üçün yeni təməlin qoyulması deməkdir.
Bu irəliləyişə baxmayaraq, normallaşma prosesinə mane ola biləcək potensial təhlükələr mövcuddur. Qərb Ermənistanda fəal təsir göstərir, Fransa, Yunanıstan və Hindistanla yanaşı, az da olsa, erməni hərbçilərinin yenidən silahlanmasına töhfə verir. Bununla belə, bu səylər potensial hərbi böhranın qarşısını ala bilməz, ancaq yaxınlaşan münaqişə zamanı qaçılmaz qarşıdurmanı gecikdirə bilər.
Bundan başqa, Qərb dövlətlərinin Ermənistan hakimiyyətinin manipulyasiyası və gücləndirilməsi yolu ilə regionda gərginliyi artırmaq niyyətləri Cənubi Qafqazda döyüşkənlik əhval-ruhiyyəsini artırır. Ermənistan danışıqlarda iştiraka hazır olduğunu nümayiş etdirsə də, Avropa və ABŞ-ın hərəkətləri sülhü təşviq etməkdənsə, regional gərginliyi gücləndirməyə üstünlük verdiyini göstərir.
Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycanın Qarabağ bölgəsindən vaxtından əvvəl çıxarılması müxtəlif qurumların, xüsusən də ABŞ-ın narazılığına səbəb olub. Rəsmi Vaşinqton Rusiyanı qınayıb, onu “etibarsız müttəfiq və ya tərəfdaş” adlandırıb, çünki Cənubi Qafqazda normallaşma prosesi və Rusiyanın Qarabağı geri çəkməsi Qərbin regiona müdaxiləsinə mane olur.
Dörd kəndin qaytarılması ilə bağlı Ermənistan hakimiyyətinin cavabı regionda Qərbin yaratdığı gərginliyin bariz nümunəsidir. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Əskiparaya səfəri və Kirants sakinləri ilə görüşü Azərbaycanın kəndlərinin qaytarılması istiqamətində mühüm addım oldu. Lakin bu addım Ermənistan daxilində müxalifətə səbəb olub, müxalifətçi Anna Qriqoryan və Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri Seyran Ohanyan kimi şəxslər Paşinyanın qərarlarını tənqid edib və Qərbin Ermənistanda artan təsirini önə çəkib.
Aydındır ki, Cənubi Qafqaz regionu gələcəkdə ABŞ və Qərb dövlətlərinin müsbət nailiyyətlərlə deyil, regiona soxulmaq gündəmindən irəli gələn davamlı müdaxilə və çıxışlarının şahidi olacaq.
Buna baxmayaraq, son hadisələr göstərir ki, xarici qüvvələrin, əsasən də Fransa kimi Qərb aktorlarının müdaxilədən çəkindiyi yerdə sülhə doğru irəliləyiş daha rəvan və sürətlə baş verə bilər. Qazaxın dörd kəndinin Azərbaycana qaytarılması onu göstərir ki, Azərbaycan və Ermənistan kənar müdaxilə və vasitəçilik olmadan çoxsaylı məsələləri həll etmək və sülh yolunda əməkdaşlıq etmək imkanlarına malikdir.
Sonda onu da əlavə etmək istərdim ki, heç bir xarici qurum rəsmi icazə olmadan Azərbaycan sərhədləri daxilində fəaliyyət göstərə bilməz. Bu, Azərbaycanın suverenliyini və iki qonşu xalq arasında birbaşa dialoqun və qarşılıqlı anlaşmanın vacibliyini bir daha təsdiqləyir".
Əkbər Novruz
